ტერმინი „კოლხური“

 `kolxuri~ megrul-Wanuri enis aRsaniSnavad bolo xans ixmara a. SaniZem werilSi `j bgeris warmoSobis wyaroebi qarTvelur enebSi~ (saqarTvelos mecnierebaTa akademiis sazogadoebriv mecnierebaTa ganyofilebis moambe, t. 2, 1960). am terminis Rirseba isaa, rom sworad gadmocems istoriul viTarebas. cnobilia, rom `kolxi~, rogorc eTnikuri erTeulis aRmniSvneli termini, uZvelesi periodidan Tavis TavSi aerTianebs mTeli Savi zRvispira dasavleT saqarTvelos im mcxovrebTa saxelwodebas, romelTac Semdgom ewodaT `megrelebi~ da `lazebi~ / `Wanebi~.

       n. mari adre kolxuri enis aRsaniSnavad xmarobda Tubal-kainurs (`Tubal~ iyo iafetis Svili, niSnavda megruls, `kainuri~ _ Wanurs). n. marma ixmara agreTve termini iberiuli `megrulis~ mniSvnelobiT, xolo zogjer igi xmarobda sxva terminebsac: megruli, Wanuri, lazuri (ix.: Wanuri (lazuri) ena, 1910, gv. X-XIII). megrul-Wanuris aRsaniSnavad zanuri ixmara a. Ciqobavam 1936 wels gamocemul Tavis `Wanuris gramatikul analizSi~.

`zanuric~ da `kolxuric~ orive pirobiTi terminia im

odesRac arsebuli enis aRsaniSnavad, romlis dialeqtebsac Wanuri da megruli warmoadgens. swored amitomaa es terminebi `pirobiTi~. rodesac vlaparakobT qarTul enasa da mis dialeqtebze, aq sxva mdgomareobaa. erTiani, saerTo qarTuli enis arseboba iseTive realuri faqtia, rogoric qarTuli enis dialeqtebis arseboba: aris qarTuli ena da aseve arsebobs qarTuli enis dialeqtebi (fSauri, kaxuri, guruli...), magram sul sxva mdgomareobaa kolxurTan: arsebobs ori dialeqti _ megruli da Wanuri, magram ara gvaqvs realurad TviT is ena, romlis dialeqtebsac isini warmoadgenen. amdenad, `kolxuric~ da `zanuric~ pirobiTad aRniSnaven im erTian enas, romelic istoriulad arsebobda da romlis kiloebsac megruli da Wanuri Seadgenen.

`kolxuris~ upiratesoba `zanurTan~ SedarebiT isaa, rom `kolxuri~, rogorc termini, istoriulad faravs ro- gorc Wanurs, aseve megrulsac, maSin, rodesac zanuri upiratesad mxolod megrulis Sinaarss atarebda.

`zanar~ megrelebs axlac ewodeba svanurad. berZnuli wyaroebiT,

sanebi (Sanoi) igive zanebi unda yofiliyvnen. berZnuli wyaroebi sanebs/zanebs xSirad aigiveben `makronebTan~, zogjer `WanebTan~ (hekate, straboni, stefane bizanti- eli, ix. gv. 10). `makron~ Wanuri -on sufiqsiT nawarmoebi ekvivalenti Cans qarTuli terminisa `megreli~ (qarTuli g-s gadmocema yru k-Ti berZnulSi bunebrivia). ase rom, san/zan/Wan sxvadasxva saxeli gamodis erTi da imave eTnikuri odenobisaTvis. amdenad, a. Ciqobavas mixedviT, `zan~ termini istoriulad   `megrelsac~ ukavSirdeba da `Wansac~. n. mars Tavis droze laz-i dahyavda zan Ziramde: lazi¬la-zGn-i (ix. Из поездки в Турецкий Лазистан, 1910). eTnikuri Rirebuleba da politikuri mniSvneloba am terminebisa (lazi, Wani, makroni, sani...) sxvadasxva istoriul epoqaSi, agreTve, imis garkveva, saidan, romeli xalxisgan momdinareobs es saxelwodebebi _ istoriis saqmea. imereTis `sazano~ da samegrelos `zana~ (sofeli, mdinare) imaze metyvelebs, rom es pirobiTi termini (zanuri) nebismieri araa.

კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა

შემდგენლები: რუსუდან  ამირეჯიბი-მალენი  (რედაქტორი), ნანა  დანელია, ინგა  დუნდუა

ექსპერტები: რევაზ  აბაშია, მაია  ლომია, ბელა  ქობალავა